Alt ve üst çene kemiklerinin cerrahi operasyonla ideal pozisyona getirilmesinde önemli faydalar elde edilir.
- Estetik faydaları
- Fonksiyonel faydaları
- Psikolojik faydaları
Estetik Faydaları
Genellikle hastalar tarafından ortognatik cerrahi estetik amaçlı talep edilmektedir. Yüz güzelliğini oluşturan organlarımızdan en önemlisi alt ve üst çenelerimizdir. Çenenin şekil olarak yüzün diğer organlarına uyumlu olması, çene boyutlarının yüzün büyüklüğüne uygun olması yüzün daha güzel görünmesini sağlar. Alın, göz, burun, kulaklar, dudaklar ve çeneler altın oran denilen muntazam bir düzen içerisinde yaratılmıştır. Bu oran gelişim bozukluğu veya dış etkenlere bağlı olarak bozulmuş ise ideal estetiği yakalamak için muhakkak düzeltimesi gerekir. Ayrıca konuşurken, yemek yerken, dudaklar kapatılırken fonksiyonel görünüm, çenenin estetik görünümünü de etkiler.
Çenenin estetik olarak değerlendirmesi yapılırken bazı kriterler kullanılır. En önemlisi; yüze yandan bakıldığında (profilden), alın kökü ve burun tabanından geçen çizgiye göre çene ucunun nerede olduğu değerlendirilir. İdeal çenenin ucu aynı çizgi üzerinde olmalıdır.Genel olarak, çizginin gerisinde olan alt çene az gelişmiş, önünde olanlara ise aşırı gelişmiş denilebilir. Bu durum yüzün gelişimiyle beraberdir. Çoğunlukla çene ucu az gelişmiş olanların burnunun fazla büyümesi (bird face), alt çenesi fazla gelişenlerin de burnunun basık kalması beklenen bir sonuçtur.
Tek çene ameliyatı veya çift çene ameliyatı yapılarak, yüzün bütün parçaları boyut, görüntü ve estetik olarak normal hale getirilir. Ortognatik cerrahi uygulanarak ideal estetik görüntü elde edilir.
Fonksiyonel Faydaları
Üst ve alt çenenin uyumlu bir şekilde fonksiyon görmesi sağlığımız açısından çok önemlidir. Sindirim ağızda başlar ve yeteri kadar besinler parçalanmaz ise sindirim sisteminin diğer organlarına ciddi bir yük biner. Ortognatik cerrahi; besinleri ısırma, çiğneme, yutkunma gibi ağız bölgesinde yapmış olduğumuz sindirim fonksiyonlarını çok daha rahat yapabilmeyi sağlar.
Sesleri düzgün bir şekilde çıkarma, dudak hareketleri, rahat nefes alabilme ve uyku sırasında horlamanın olmaması için alt ve üst çenenin ideal pozisyonlarında olması gerekir. Başarılı bir ortognatik cerrahi sonrası bu fonksiyonların bir çoğu daha normal hale gelecektir. Bazen alışkanlıkların değişmesi için eğitim alınması gerekebilir. Özellikle ses çıkarma hataları varsa bir konuşma terapistinden yardım alınabilir.
Diş sıkma alışkanlığı birçok bireyde çenelerin kapanışı iyi değilse daha fazla olabilir. Operasyon sonrası bu alışkanlıkta azalmalar görülebilir.
Ayrıca çenelerin normal pozisyona gelmesi dişlerinde normal pozisyonlarına gelmesini sağlayacaktır. Bu da dişlerin besinleri çiğnerken kendilerini daha iyi temizlemesini ve hastaların ağız bakımlarını daha iyi yapabilmelerini sağlayacaktır. Yani diş sağlığının daha iyi hale gelmesine yardımcı olacaktır.
Psikolojik Faydaları
Estetik, güzellik ve çekicilik algısı insan psikolojisinin gelişiminde önemli bir role sahiptir. Yüzünde şekil bozukluğu olan insanların estetik ve fonksiyonel kaygılarının yanı sıra en önemli psikolojik rahatsızlıkları psikososyal anlamdaki kaygılarıdır. Ortognatik cerrahi ile sağlanan estetik, fonksiyonel ve psikolojik faydalar sayesinde son dönemlerde ortognatik cerrahi tedaviye olan ilgiyi artmıştır. Ortognatik cerrahi sonrası hasta memnuniyeti yüksek olmasına karşın bazı faktörlerin etkisi ile sonuç her zaman memnun edici bulunmamaktadır. Ortognatik cerrahi ile ilgili hasta memnuniyetinin artmasında, operasyon hakkında hastanın bilgilendirilmesi, hastanın beklentilerinin göz önünde bulundurulması ve hasta seçimi ve hastanın var olan psikolojik durumu çok önemli rol oynamaktadır. Son zamanlarda ortognatik cerrahi sonrası fiziksel düzelmenin yanında hasta psikolojisi ve hasta memnuniyetinin değerlendirilmesinin önemi vurgulanmaktadır.
Özellikle çift çene ameliyatları sonrası yüz görünümünde ciddi oranda değişiklik olması hastaların bu değişikliğe alışması için belli bir zamana ihtiyacı olacaktır. Hastaların son görünüşündeki değişiklikler genellikle olumlu karşılanmaktadır.
Ortognatik cerrahi sonrası olumlu değişim, hastaların psikolojilerini olumlu etkilemesi ile sosyal ortamlarda kendilerine güvenleri artmakta ve daha rahat sosyalleşebilmelerini sağlamaktadır.
Sonuç olarak düzeltici çene cerrahisi yani ortognatik cerrahi sadece estetik amaç gözeterek yapılacak bir tedavi yöntemi değildir. Çene iskeleti bozukluğunun düzeltilmesinin birçok önemli faydası vardır.
Prof. Dr. Mustafa TEK
İstanbu Gelişim Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi
Ağız Diş ve Çene Cerrahisi A.D. Başkanı